Ανοχύρωτη ψυχή

 

Τέτζου Κόουλ, Ανοχύρωτη πόλη, εκδ. Πλήθος, (2022), μετάφραση Στέφανος Μπατσής.

Φτάνεις στην τελευταία σελίδα, στην τελευταία φράση, διαβάζεις και την τελευταία λέξη και κλείνεις το βιβλίο. Είναι η στιγμή της αποτίμησης, όταν νοιώθεις  ότι διάβασες κάτι καλό ή μένεις με ανάμεικτα συναισθήματα ή και μετανιώνεις για τον χρόνο που σπατάλησες. Μόλις έκλεισα το βιβλίο του Τέτζου Κόουλ και γράφω εν θερμώ με ένα αίσθημα ικανοποίησης και πληρότητας.

Ανοχύρωτη πόλη – Οpen city ο αγγλικός τίτλος του βιβλίου – είναι το Μεγάλο Μήλο, η πόλη της Νέας Υόρκης, όπου ζει ο ήρωας του Κόουλ, ένας νεαρός ψυχίατρος, ο Τζούλιους. Ο Κόουλ είναι νιγηριανός και μεγάλωσε στο Λάγκος. Από τη Νιγηρία, και μάλιστα από τη φυλή Γιορουμπά, με μητέρα Ευρωπαία όμως, είναι και ο Τζούλιους.

Στο βιβλίο δεν συμβαίνει τίποτα το συγκλονιστικό, δεν υπάρχει πλοκή. Ακολουθούμε τον ψυχίατρο στους μακριούς   περιπάτους του στην πόλη, καθώς στοχάζεται πάνω σε κάθε τι που  τραβάει την προσοχή του,  - ένα αγοράκι που παίζει, ένας συντηρητής του κλιματισμού στο μετρό, ένα κτίριο, μια ουρά μεταναστών έξω από μια δημόσια υπηρεσία  - και συνειρμικά μας δίνει θραύσματα από τη ζωή του στη Νιγηρία, μας μιλά για την κοπέλα του, διηγείται περιστατικά για τους ασθενείς του…

Υποθέτω πως όσοι γνωρίζουν τη Νέα Υόρκη και αναγνωρίζουν τα κτίρια, τους δρόμους και τα πάρκα που αναφέρονται θα βρουν ίσως το   βιβλίο περισσότερο ενδιαφέρον. Σε μένα όμως, που έλεγα πάντα πως η πόλη αυτή δεν μ’ ενδιαφέρει, άνοιξε την όρεξη για ένα ταξίδι, ένα οδοιπορικό με οδηγό το βιβλίο για  μια διαφορετική γνωριμία με την γιγάντια αυτή πόλη.

Και γιατί να διαβάσουμε ένα βιβλίο για μια πόλη την οποία ίσως ποτέ δεν θα επισκεφτούμε, ένα βιβλίο όπου τα πιο σημαντικά γεγονότα που συμβαίνουν είναι ο ξυλοδαρμός του Τζούλιους από κάποια δεκαπεντάχρονα που τον έκλεψαν, και η αποκάλυψη μιας κοπέλας που του λέει πως πολύ παλιά τη βίασε, γεγονός το οποίο ο ίδιος φαίνεται να έχει ξεχάσει…;

Νομίζω πως το βιβλίο μου άφησε αυτή την αίσθηση πληρότητας επειδή ο Τέτζου Κόουλ, οδηγώντας μας μέσα από τους - με αριθμούς για ονόματα οι περισσότεροι   -δρόμους της πόλης μας ξεναγεί παράλληλα στον λαβύρινθο της ανθρώπινης ψυχής με  τη «λίγη ευτυχία» και τη «λίγη δυστυχία» να διαδέχονται η μία την άλλη. Μας προβάλλει  αυτά που επιθυμούμε, αυτά που θυμόμαστε και  αυτά που επιλέγουμε να ξεχάσουμε, τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τις σχέσεις μας με τους άλλους, το πώς αντιμετωπίζουμε τη μοναξιά, τον πόθο και τον έρωτα, τον πόνο αλλά και τον  θάνατο ….

Τα πουλιά, με τον Τζούλιους να παρατηρεί την πορεία τους από τα παράθυρά του και στο τέλος να μας αναφέρει τους μαζικούς θανάτους πουλιών,  παραπλανημένων από το φως του φάρου που έκαιγε σε παλαιότερες εποχές πάνω στον πυρσό του αγάλματος της Ελευθερίας, παίζουν κι αυτά το ρόλο τους στο βιβλίο. Και στο καλαίσθητο εξώφυλλο υπογραμμίζουν την έννοια του διαβατάρικου, του περαστικού που διέπει τη ζωή μας.