Το κελάηδισμα των χρωμάτων

Σε περίοπτη θέση, στο σαλόνι του πατρικού μου σπιτιού, στην Ίμβρο, κρεμόταν ένας πίνακας Τούρκου ζωγράφου. Σε ανοικτό φόντο μεγάλες, μπλε επιφάνειες, λίγο κόκκινο, ελάχιστο πράσινο και πολλές μαύρες γραμμές που διασταυρώνονταν.

Δεν υπήρχε επισκέπτης, ο οποίος να μην προσέξει και να μη σχολιάσει τον πίνακα και όλοι προσπαθούσαν να βρουν τι μπορεί να απεικονίζει.

Άλλος έβλεπε μια γυναίκα, άλλος μια γλάστρα, κάποιος, πιο ευφάνταστος, έλεγε πως είναι διαδρομές στο νυχτερινό ουρανό και πάει λέγοντας.

Η οικογένεια Παλαιοπούλου ποζάρει μπροστά στον εν λόγω πίνακα

Θυμάμαι τον πατέρα μου, - ζωγράφος κι ο ίδιος - ο οποίος  είχε χρυσοπληρώσει τον πίνακα, να λέει πως δεν πρέπει να ψάχνουν τι δείχνει ο πίνακας, γιατί σημασία έχουν τα συναισθήματα, τα οποία προκαλεί στον καθένα που τον κοιτάζει.

Κάπως έτσι έγινε η επαφή μου μ’ αυτό που λέγεται «Αφηρημένη Τέχνη».

Πριν από λίγες μέρες θυμήθηκα τα λόγια του πατέρα μου, όταν στάθηκα μπροστά σ’ έναν πίνακα, το έργο Simple Things της Μιλένας Δημητροκάλλη. Μια πανδαισία χρωμάτων, που μαγνήτισε το βλέμμα μου και μου προκάλεσε μια ευφορία. Δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί έγινε αυτό. Απλά, συνέβη.

 

Simple Things (100Χ100) - Μιλένα Δημητροκάλλη

Λένε ότι η αφηρημένη τέχνη, επειδή ακριβώς, δεν μπορεί ο καθένας να την «αποκρυπτογραφήσει» είναι για λίγους και δημιουργεί ένα χάσμα ανάμεσα στο δημιουργό και το κοινό.

Έχω διαφορετική άποψη πάνω σ’ αυτό το θέμα, κι επειδή μου άρεσαν οι πίνακές της,  ζήτησα από τη Μιλένα Δημητροκάλλη να απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις για τους φίλους του μπλογκ. Η ζωγράφος ανταποκρίθηκε, παρόλο που δεν είμαι του «χώρου» και δεν έχω ειδικές γνώσεις πάνω στο θέμα και την ευχαριστώ γι αυτό.

 

Μιλένα Δημητροκάλλη

1. Πότε αρχίσατε να ζωγραφίζετε και τι ήταν εκείνο που σας ώθησε στη ζωγραφική;

Η ζωγραφική ήταν στο πίσω μέρος του μυαλού μου αρκετό καιρό πριν ασχοληθώ μ’ αυτήν. Της μίλαγα και μου μίλαγε… Πριν από δυόμισι όμως χρόνια, έχοντας περιορίσει τις επαγγελματικές μου υποχρεώσεις, βρήκα, παρακολούθησα και ολοκλήρωσα πρόγραμμα εκμάθησης σχεδίου και ζωγραφικής κι απ’ το 2011 ζωγραφίζω καθημερινά.

2. Πού έχετε εκθέσει έργα σας;

Από το 2011 έχω συμμετάσχει σε πολλούς διαγωνισμούς και σε αρκετούς απ’ αυτούς έχω διακριθεί ως ανερχόμενη καλλιτέχνιδα. Επίσης έχω εκθέσει στην Αθήνα, Βαρκελώνη, Νέα Υόρκη και Μαϊάμι. Αυτή την περίοδο μέχρι τις 10 Αυγούστου, μπορείτε να δείτε έργα μου στην γκαλερί ART ZONE 42, σε μια ομαδική έκθεση με θέμα «Τροπική Γη». 

3. Ο κάθε πίνακάς σας είναι προϊόν προεργασίας και σχεδιασμού ή είναι κάτι που προκύπτει αυθόρμητα τη στιγμή της δημιουργίας;

Στη ζωγραφική είμαι παρορμητική! Τα έργα δημιουργούνται κατευθείαν πάνω στον καμβά, χωρίς κανένα προηγούμενο σχέδιο, κατευθυνόμενη από καθαρά διερευνητικές διαδικασίες. Ας πούμε, ότι η αφηρημένη ζωγραφική είναι ο δικός μου τρόπος ενδοσκόπησης και απόδοσης των ανθρώπινων συναισθημάτων μέσω χρωμάτων, σχημάτων και διαφορετικών τεχνικών.

4. Ο κριτικός αφηρημένης τέχνης Harold Rosenberg έχει πει, πως ο καμβάς, για τους καλλιτέχνες της τέχνης αυτής, είναι σαν μια αρένα, μέσα στην οποία δρουν. Τι είναι για σας ο καμβάς;

Ο καμβάς για μένα είναι η απόλυτη ελευθερία του νου μου. Όσο ζωγραφίζω, τόσο πιο πολύ τον ανακαλύπτω, τον αγαπώ και τον απελευθερώνω.

5. Πιστεύετε ότι η τέχνη που κάνετε είναι για τους λίγους, τους «μυημένους»;

Είναι για τους πιο τολμηρούς. Γι αυτούς που δέχονται ν’ αφήσουν τη σιγουριά τους και να κυνηγήσουν τις άγνωστες πτυχές του μυαλού τους. Και κατά προέκταση της ζωής. Γι αυτούς, ναι, σίγουρα είναι.

6. Τι θα λέγατε σ’ αυτούς που στέκονται μπροστά στα έργα σας και λένε: «Δεν καταλαβαίνω τι δείχνει» ;

Δεν θα έλεγα τίποτα. Δεν θα υπήρχε λόγος.

Σας ευχαριστώ και σας εύχομαι να συνεχίσετε να ζωγραφίζετε με την ίδια τόλμη κι ευαισθησία και να έχετε πολλές επιτυχίες.

Κι εγώ σας ευχαριστώ.

 

Sunspots (50Χ70) - Μιλένα Δημητροκάλλη

Οι απαντήσεις της ζωγράφου ενισχύουν την άποψή μου, ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει χάσμα ανάμεσα στον δημιουργό της αφηρημένης τέχνης και στον αποδέκτη της. Ούτε η τέχνη αυτή είναι για λίγους και «μυημένους». Αλλιώς, δεν θα μπορούσαν οι απλές γυναίκες στα χωριά να συνταιριάζουν τόσο όμορφα τα χρώματα στα κιλίμια και τις κουρελούδες.

Φαίνεται, ωστόσο, πως η στιγμή της δημιουργίας, εκεί που ο καλλιτέχνης αφού κάνει την ενδοσκόπησή του, ελευθερώνει τα συναισθήματά  του, είναι και η πιο σημαντική. Η ενέργεια της στιγμής αυτής μπορεί να διοχετευτεί σε μας μέσα από τα χρώματα, τα σχήματα και τις τεχνικές. 

Κάποιοι, όμως, είμαστε άτολμοι και διστακτικοί στο να αφήσουμε τον εαυτό μας ελεύθερο απέναντι σε κάτι νέο, σε κάτι ασυνήθιστο. Αν καταφέρουμε να ξεπεράσουμε το στάδιο αυτό  και να γίνουμε, όπως λέει η ίδια, πιο τολμηροί, θα καταφέρουμε να γίνουμε δέκτες αυτής της ενέργειας. Τότε, τα χρώματα  πάνω στον καμβά ίσως μας προκαλέσουν κάτι παρόμοιο με την ευφορία που νιώθουμε όταν ακούμε τα πουλιά να κελαηδούν, χωρίς να  καταλαβαίνουμε τι λένε.

Μπορείτε να δείτε τα έργα της Μιλένας Δημητροκάλλη εδώ. 

Σκέψεις πτερόεσσες

“Τι ζητάς αθανασία στο μπαλκόνι μου μπροστά
ποια παράξενη θυσία η ζωή να σου χρωστά
Ήρθαν διψασμένοι Κροίσοι, ταπεινοί προσκυνητές
κι απ’ του κήπου σου τη βρύση δεν τους πότισες ποτές” 

                                                         (Νίκος Γκάτσος)

Αλληγορία της Αθανασίας, Giulio Romano (1499 -1546)

Ακούγοντας την «Αθανασία» του Χατζιδάκι με τον όμορφο στίχο του Νίκου Γκάτσου, έκανα κάποιες σκέψεις.

 Όλοι λαχταρούμε να πιούμε το αθάνατο νερό, κανείς όμως δεν το έχει καταφέρει.

Ο στόχος των αλχημιστών να παρασκευάσουν το ελιξίριο της ζωής, αποδείχτηκε ανέφικτος και θάφτηκε μαζί με τ’ άλλο όνειρό τους, να μετατρέψουν σε χρυσό τα ταπεινά μέταλλα.  

Το μόνο που πετύχαμε είναι να παρασκευάσουμε ελιξίρια, τα οποία θεραπεύουν κάποιες ασθένειες και παρατείνουν τον χρόνο παραμονής μας στη ζωή.

Κι αυτό, γιατί ζούμε, σ’ έναν κόσμο, όπου η φθορά είναι αναπόφευκτη.

Δεν είναι, όμως, θαυμαστό, ότι παρά την φθορά τόσων αιώνων, τίποτα στην ουσία δεν χάνεται;

«Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν» (Μανώλης Ρασούλης)

 Μια διαρκής ανακύκλωση. Αυτό είναι η Ζωή.

Από τη μια φθορά, κατάρρευση, αταξία, αποδόμηση, χάος.

 

Ουρανοξύστης, Rob Mullholand (2013)

Από την άλλη αναγέννηση, άνθηση. Άτομα, μόρια και κύτταρα συναρμόζονται με θαυμαστή τάξη και δομούν, παράγουν, δημιουργούν νέα ζωή.

Απομεινάρι, Rob Mullholand (2009)

Μιας μορφής αθανασία; 

Ναι, γιατί ως ύλη, τουλάχιστον, είμαστε αθάνατοι. Ως πνεύμα όμως;

Τι απομένει από το πνεύμα όταν το σώμα καταρρεύσει;

Που πηγαίνουν οι σκέψεις που παράγονται στο μυαλό μας;

Σε ποιο άγνωστο χάνονται οι επιθυμίες, οι φόβοι, οι χαρές, οι αγωνίες μας, οι αγάπες μας;

Αν γράψεις τις σκέψεις και τα συναισθήματα σου τα απαθανατίζεις στο χαρτί. Ίσως γι αυτό γράφουμε ή παράγουμε έργα κάποιας άλλης μορφής.

Κοιτάζω, όμως, τα κεντήματα που έφτιαξε η μητέρα μου, και μόνον υποθέσεις μπορώ να κάνω για το τι σκεφτόταν, πώς ένιωθε τις ατέλειωτες ώρες που κεντούσε δίπλα στο παράθυρο, στο «καμαράκι» του σπιτιού της γιαγιάς μου, στο Ευλάμπιο.

Γυναίκα που κεντά σε πολυθρόνα , August Macke (1909)

Μέσα από τις ζωγραφιές που έφτιαξε ο πατέρας μου, μπορώ να δω ένα μικρό μόνο κομμάτι από τον ψυχικό του κόσμο.

Κι απ’ τον παππού, το μόνο που θυμάμαι είναι το χαστούκι που μου έδωσε όταν έχυσα το γάλα, που είχε μόλις αρμέξει. Δεν είναι άδικο για τον άνθρωπο αυτό;

Μπορείτε να φανταστείτε;

Πώς θα ήταν ο κόσμος μας σήμερα, αν οι μουσικοί δεν είχαν καταγράψει αυτές τις νότες που τους ήρθαν στο μυαλό;

Αν οι ζωγράφοι δεν έβαφαν τους καμβάδες με τα πινέλα τους για να δώσουν μορφή στις ιδέες τους;

Αν οι συγγραφείς κι οι ποιητές άφηναν τις λέξεις, τις φράσεις,  να σχηματίζονται μέσα στο κεφάλι τους μόνο;

Αν οι εφευρέτες δεν έπιαναν να υλοποιήσουν, αυτό που φαντάστηκαν;

Αναρωτιέστε μήπως;

Πόσες άλλες σκέψεις, ιδέες, συναισθήματα, παράγονται στο κεφάλι εκατομμυρίων ανθρώπων και χάνονται, χωρίς ν’ αφήνουν το ίχνος τους πουθενά.

 

Σκέψεις που πετούν -  Kristina Benetyte

Σ’ ένα τροπάριο του  Μεγάλου Απόδειπνου, περιγράφεται η ημέρα της Κρίσεως. Θα μπαίνουν οι άνθρωποι, παρουσία των Αγγέλων, και θα ανοίγονται βιβλία όπου θα είναι καταγεγραμμένα όχι μόνον τα έργα, αλλά και οι σκέψεις του καθενός.  

«…των βίβλων ανεωγμένων
των έργων ερευνωμένων
των λογισμών εξεταζομένων…»

 

Από την Ταπισερί της Αποκάλυψης - Jean Bondol (ζωγράφος) και Nicholas Βataille(υφαντής)  (1377)

Αν πιστεύουμε, λοιπόν, μπορούμε να ελπίζουμε – ή να φοβόμαστε – πως οι σκέψεις μας ταξιδεύουν, ίσως ως κάποια μορφή ενέργειας, προς μια χώρα του «πάντοτε» και καταγράφονται σε ουράνιες βίβλους.

Η ιδέα αυτή συμφωνεί με τον γενικό κανόνα της φύσης, όπου στην ουσία, τίποτα δεν χάνεται.

Εμένα, πάντως,  με τρομάζει η σκέψη πως οι λογισμοί μου – όλοι – κέρδισαν την αθανασία.

Ποιος από μας δεν έχει κάνει κακές, πονηρές ή απαίσιες σκέψεις, για τις οποίες θα προτιμούσαμε να ξέρουμε πως έχουν για πάντα χαθεί στο αχανές Σύμπαν;

Ξεκίνησα απ’ την ιδέα της αθανασίας και κατέληξα στο φόβο της Κρίσεως, αλλά συμβαίνουν αυτά όταν γράφεις «χωρίς πρόγραμμα». Ας επιστρέψω, όμως,  στην αθανασία:

«Αν θέλεις να σε θυμούνται», λέει ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, (που είναι ένας τρόπος για να μείνεις αθάνατος) « ή γράψε κάτι που αξίζει να διαβαστεί ή κάνε κάτι, για το οποίο αξίζει να γράψει κανείς».