H Κατερίνα
Μαλακατέ έχει ένα σχέδιο. Το σχέδιο της είναι να μας ταράξει με το νέο της
βιβλίο, Το Σχέδιο (Εκδόσεις Μελάνι),
ένα μυθιστόρημα για μια δυστοπία.
Γιατί η δυστοπική λογοτεχνία
είναι τόσο δημοφιλής (τα περισσότερα
βιβλία του είδους μεταφέρονται και στη μεγάλη οθόνη και σπάνε ταμεία);
Ίσως επειδή μας κάνει να προβληματιστούμε εκ του ασφαλούς για θέματα τα οποία
περιγράφονται μεν ρεαλιστικά, γνωρίζουμε όμως, ότι πρόκειται για φαντασία και
πιστεύουμε ότι δεν πρόκειται ποτέ να συμβούν στην πραγματικότητα. Γι αυτό
απολαύσαμε τον Θαυμαστό Καινούριο Κόσμο, το 1984,
τη Χώρα των Εσχάτων Πραγμάτων και
τόσα άλλα.
Τι γίνεται όμως όταν ως δυστοπία παρουσιάζεται η χώρα σου και μάλιστα σ΄ ένα όχι μακρινό μέλλον, αλλά στο σήμερα;
Δεν σας κρύβω, ότι μετά από
αρκετά πολυδιαφημισμένα μυθιστορήματα, τα οποία με απογοήτευσαν το περασμένο
καλοκαίρι, αγόρασα το βιβλίο χωρίς μεγάλες προσδοκίες. Από τις πρώτες σελίδες
όμως, άρχισα να εκπλήσσομαι ευχάριστα, έφτασα χωρίς διακοπή στη σελίδα 160 και
συνέχισα την άλλη μέρα μέχρι το τέλος.
Συνέπεσε η ανάγνωσή του με μια
συζήτηση που είχαμε με φίλους για το μέλλον της χώρας μας, όπου κάποιος είπε
πως οι πολιτικοί μας με τα καμώματά τους σπρώχνουν στην εξουσία μια συγκεκριμένη ιδεολογία. Κι όσο κι αν η ζοφερή
δυστοπία που περιγράφει η συγγραφέας φαντάζει ως μια υπερβολή, αν
σκεφτούμε ότι οι λογοτέχνες μέχρι τώρα αποδεικνύονται προφητικοί κι όπως λέει
και η ίδια «τα βιβλία, παραδόξως, τα
είχαν προβλέψει όλα», η Ελλάδα που περιγράφεται
στο μυθιστόρημα, δεν μπορεί παρά να μας προβληματίσει:
Μετά το Όχι στο δημοψήφισμα του
2011 και το πραξικόπημα των Πέντε Ημερών μια ιδιότυπη δικτατορία αναλαμβάνει την
εξουσία, με επικεφαλής τον Ένα. Η Αθήνα
γίνεται ζούγκλα, δεν υπάρχει ρεύμα, τρεχούμενο νερό και φαγητό…
Δεν λέω
περισσότερα απ’ όσα αναφέρονται στο οπισθόφυλλο για να μη σας το χαλάσω.
Πέρα όμως από την πλοκή που είναι
άκρως ενδιαφέρουσα, μου άρεσε και το παιχνίδι της Μαλακατέ, η οποία βάζει τον
κεντρικό ήρωα, έναν συγγραφέα, να στοχάζεται πάνω στη διαδικασία της γραφής,
την αγωνία του συγγραφέα μπροστά στο άδειο χαρτί, την έμπνευση, την ευκολία να
ξεφύγεις από το επίπονο και να πέσεις στο
πιασιάρικο, για όλο αυτό που με δυο λόγια ονομάζουμε περιπέτεια της γραφής. Η
λογοτεχνία και η δύναμή της άλλωστε, βρίσκονται στην καρδιά της υπόθεσης.
Τα δυστοπικά μυθιστορήματα
διαβάζονται πολύ κι απ’ τους έφηβους,
ίσως επειδή οι ήρωες παρουσιάζονται εγκλωβισμένοι σε κάποιο αδιέξοδο, απομονωμένοι
από τον υπόλοιπο κόσμο να μάχονται για να ξεφύγουν. Έτσι πολλοί έφηβοι ταυτίζονται με τους ήρωες αυτούς, καθώς κι οι ίδιοι αισθάνονται έγκλειστοι στον
κόσμο των μεγάλων, χωρίς να ακούγεται η φωνή τους. Έτσι, πολλές ιστορίες του
είδους έχουν ήρωες έφηβους, όπως και αγέλες εφήβων.
Και στο βιβλίο της Μαλακατέ υπάρχει μια έφηβη. Είναι η κόρη του συγγραφέα,
η οποία είναι εκείνη που επιφορτίζεται για να φέρει εις πέρας το Σχέδιο, – ή
ένα μέρος του - αν και κατά τη γνώμη μου
ο χαρακτήρας της δεν αναπτύσσεται επαρκώς. Αυτό, βέβαια, ίσως να γίνεται και σκόπιμα, ώστε η
αποστασιοποίησή της να υπηρετεί την πλοκή.
Από την άλλη πλευρά έχουμε την πατρική
φιγούρα του μυθιστορήματος, αυτή του παππού της, η οποία αποτελεί τον άλλο πόλο
σε σχέση με τον πραγματικό πατέρα και
είναι αρκετά πειστική.
Πρόκειται για ένα βιβλίο
ευρηματικό, με ανατροπές, το οποίο πέρα από την σχέση του με τα
γεγονότα και την πολιτική μιλά και για την έννοια της πατρίδας, αλλά και για τις προσωπικές σχέσεις των γονιών με τα
παιδιά τους, για τις σχέσεις του άντρα με τη γυναίκα, για τον υφέρποντα
ερωτισμό και τον πραγματικό έρωτα... Αξίζει
να το διαβάσετε.
