Σ’ ένα φίλο που έφυγε

Ο Αλέξανδρος είναι ένας από τους καλούς φίλους που γνωρίσαμε μέσα από τον κοινό πόνο, ένα από τα κέρδη της μακροχρόνιας αρρώστιας – ναι, υπάρχουν και οφέλη από τον καρκίνο. Αν και η γνωριμία μας υπήρξε σύντομη, η έντονη προσωπικότητα και ο διεισδυτικός  στοχασμός του την έκαναν πολύ ουσιαστική, έτσι ώστε να τον θεωρούμε δικό μας άνθρωπο.

Σε ηλικία δώδεκα ετών έχασε τον πατέρα του, κι αργότερα τη μητέρα του και τις γιαγιάδες, όλους από την ίδια αρρώστια κι όταν ο ίδιος «κάβουρας» δάγκωσε και τον ίδιο, είπε : «Όχι, αυτή τη φορά, όχι!» και το πάλεψε. Όμως, στον «εμφύλιο πόλεμο», όπως έλεγε ο ίδιος,  που είχε ξεσπάσει μέσα του, τα γερά του κύτταρα νικήθηκαν  από τα αρρωστημένα  αδέλφια τους, κι έτσι πριν την Ανάσταση έφυγε από κοντά μας.

Ο Αλέκος είχε πολλές γνώσεις, πολλά ενδιαφέροντα κι είχε ασχοληθεί με το δημοτικό τραγούδι, επιδιώκοντας να αναστήσει και να διατηρήσει την παραδοσιακή μουσική της ιδιαίτερης πατρίδας του.

Τον αποχαιρετούμε, λοιπόν,  με τον «Αμάραντο», ένα τραγούδι, το οποίο άλλοι θεωρούν του χορού και του γλεντιού κι άλλοι ερωτικό, ενώ εκείνος μας έμαθε πως είναι τραγούδι της ξενιτιάς. Κι αυτό γιατί, όπως γράφει στο εκτεταμένο του σημείωμα το οποίο περιέχεται στο δίσκο «Τραγούδια της Νεβρόπολης» (Επιμέλεια – Kείμενα: Αλέξανδρος Ζούκας) του Αναπτυξιακού Συνδέσμου Λίμνης Πλαστήρα, εκτός από τους γνωστούς στίχους, υπάρχουν κι άλλοι, οι οποίοι παραλείπονται συνήθως από τους εκτελεστές.

Η γνωστή μορφή του τραγουδιού είναι η παρακάτω:

Α για δε-  καλέ  για δε – ορέ για δέστε τον, τον αμάραντο

για δέστε τον αμάραντο σε τι βουνό φυτρώνει, καλέ.

Α φυτρώ – καλέ φυτρώ – αχ φυτρώνει μες, μες τα δύσβατα

φυτρώνει μες τα δύσβατα στις πέτρες τα λιθάρια, καλέ.

Α ποτέ – καλέ ποτέ – αχ ποτέ του δε, ορέ δεν ποτίζεται

ποτέ του δεν ποτίζετε μα δεν κορφολογιέται, καλέ.

Α τον τρων -  καλέ τον τρων – τον τρων τα λάφια και ψοφούν

αχ τον τρων τα λάφια και ψοφούν τα’ αρκούδια κι ημερεύουν, καλέ.  

Στο κείμενο του, όμως,  ο Αλέξανδρος Ζούκας, σημειώνει πως σε μια ολοκληρωμένη παραλλαγή του 1891, από την Ήπειρο, το τραγούδι φαίνεται να έχει τους παρακάτω στίχους:

Ποιος είδε τον αμάραντο σε τι ραδιό φυτρώνει

δίχως νερό ποτίζεται, δίχως αέρ’ αξαίνει,

με το ηλιό ποτίζεται, με το φεγγάρ’ αξαίνει.

Τον τρων τα λάφια και ψοφούν, τα’ αρκούδια κι μερεύουν

τον τρων τα λάια πρόβατα κι αλησμονούν τα’ αρνιά τους.

Να τούχε φάει κι η μάνα μου, μη μήχε  κάμ’ εμένα,

σα μ’ έκαμε, τι μ’ ήθελε, σα μ’ έχει τι με θέλει;

Η ξενιτιά με χαίρεται, τα έρημα τα ξένα.

Στην ολοκληρωμένη, δηλαδή, εκδοχή, ο ξενιτεμένος, καταριέται τη στιγμή που γεννήθηκε, αφού η ζωή του επιφύλαξε τέτοια σκληρή δοκιμασία.

Μετά από σκληρή δοκιμασία έφυγε κι ο φίλος μας. Του ευχόμαστε  καλό κατευόδιο. Κι αν οι νεκροί πίνουν από «της Λησμονιάς την κρουσταλλένια βρύση» για να ξεχάσουν τους ζωντανούς, εμείς εδώ ούτε που θ’ αγγίξουμε τον αμάραντο, θα τον τραγουδάμε μόνο, για να  θυμόμαστε πάντα τον Αλέξανδρο.